«Πόλεις – Κράτη» ή αλλιώς «Θεσσαλονίκη εναντίον Αθήνας»

Η αφορμή μου…

Πολιτικά δεν έτρεφα συμπάθεια για το πρόσωπο του Παναγιώτη Ψωμιάδη… Για εμάς που δεν τον ξέραμε, θα έλεγα, ότι μάλλον τον έκανε συμπαθή και προσιτό η σάτιρα των ΑΜΑΝ…

Κατά την διάρκεια του προεκλογικού αγώνα για τις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές του 2002 έτυχε να βρεθώ στην Θεσσαλονίκη, άλλωστε έχω δουλέψει εκεί για τρία χρόνια και αρκετά συχνά ανεβαίνω… Δεν ήταν δυνατόν να μην προσέξω τις προεκλογικές αφίσες του υποψηφίου του ΠΑΣΟΚ και αντιπάλου του Ψωμιάδη που έγραφαν: «Η Θεσσαλονίκη δεν θέλει Νομάρχη χουντικό»… Μου είχαν κάνει πάρα πολύ άσχημη εντύπωση, σχεδόν είχα εξαγριωθεί… Τις θεώρησα προϊόν πολύ χαμηλού πολιτικού ήθους… Αυτό με έκανε να δω την νίκη του Ψωμιάδη στις εκλογές με ευχαρίστηση… Ένα είδος τιμωρίας για αυτούς που αποφάσισαν να βγάλουν τέτοιες αφίσες…

Έχοντας ζήσει, όπως είπα, στην Θεσσαλονίκη και γνωρίζοντας την υποβόσκουσα εχθρότητα για τους Αθηναίους και την Αθήνα δεν μου έκαναν εντύπωση οι διάφορες κορόνες που πέταγε, μετά την εκλογή του, ο νομάρχης Θεσσαλονίκης κατά διαστήματα… Τις θεωρούσα προϊόντα τοπικής πολιτικής κατανάλωσης… Κάτι για να δείχνει ότι είναι ο δικός τους άνθρωπος… Μέχρι πρόσφατα, όμως, που, εξαιτίας των συλλήψεων για την υπόθεση της ΜΕΒΓΑΛ, οι δηλώσεις αυτές μετατράπηκαν σε σωσίβιο για την πολιτική του επιβίωση… Δεν είναι οι λάθος επιλογές του που τον κυνηγάνε… Είναι το «Κράτος των Αθηνών»!!! Άλλωστε το έχω ξαναγράψει… Για να κοροϊδέψεις τον κόσμο πρέπει να τους βρεις έναν εχθρό... Ένα εχθρό που θα παραμονεύει και θα τους απειλεί…

Δυστυχώς, ο νομάρχης βασίζεται σε μια φιλοσοφία, ένα ιδιότυπο είδος "Βορείων και Νοτίων", που υπάρχει αρκετό καιρό τώρα… Η αλήθεια είναι ότι κάτι τέτοιο δεν είναι μόνο ελληνικό προνόμιο… Τα ίδια συμβαίνουν και στην Ιταλία, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες… Στην ελληνική επαρχία οι κόντρες μεταξύ μικρών γειτονικών πόλεων ή ακόμα και χωριών δεν είναι κάτι σπάνιο… Αντίθετα, μάλιστα θα έλεγα ότι είναι κάτι πολύ συνηθισμένο… Τα παραδείγματα πολλά: Λάρισα – Βόλος, Μακρακώμη – Σπερχειάδα, Άργος – Ναύπλιο… Το θέμα είναι, όμως, ότι στην περίπτωση της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης το πρόβλημα είναι πιο βαθύ και πιο παλιό…

Η ιστορία…

Δεν πρόκειται να γράψω για αρχαιότητα, ούτε για Αθηναίους και Μακεδόνες… Δεν θα γράψω για Μέγα Αλέξανδρο, ούτε για Φίλιππο, ούτε για Δημοσθένη… Σε εκείνα τα χρόνια δεν ήταν διαφορές πόλεων, με την σημερινή έννοια του όρου, αλλά διαφορές κρατών για τις σφαίρες επιρροής τους, έστω και αν τα κράτη αυτά είχαν κοινό εθνικό προσδιορισμό… Αυτό που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι πολύ πιο πρόσφατο ιστορικά…

Η σημερινή διαφορά μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης ξεκινάει από τον χαμένο ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και τον γενικότερο χειρισμό του Μακεδονικού ζητήματος από το σχετικά νεοσύστατο ελληνικό κράτος και κορυφώνεται με την δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη το 1920. Ο Ίωνας Δραγούμης, ο οποίος ήταν και εθελοντής το 1897, γράφει χαρακτηριστικά για τον πόλεμο αυτό: «Συνέβηκε τούτο το παράδοξο, τούτοι, οι εξωμερίτες [Σημ.: οι έλληνες εκτός της επικράτειας του τότε Ελληνικού Κράτους], περίμεναν την Ελλάδα να τους γλιτώσει και η Ελλάδα περίμενε μήπως τύχη και σηκωθούν μοναχοί τους να γλιτώσουν τον εαυτό τους». (Πολλοί πιθανώς να αναγνωρίσουν εδώ – όχι άδικα – τα ίδια συμπτώματα με μερίδα του Κυπριακού λαού μετά την εισβολή του Αττίλα.)

Αργότερα, η διαφορά των δυο πόλεων θα ενισχυθεί από την εξέλιξη της Μικρασιατικής εκστρατείας και την συσσώρευση των προσφύγων κυρίως στις περιοχές της Μακεδονίας… Οι πρόσφυγες θα μείνουν με το παράπονο των κακών χειρισμών της κυβέρνησης που εδρεύει στην Αθήνα…

Σήμερα η φιλοσοφία αυτή του διαχωρισμού υποθάλπεται από τα ποδοσφαιρικά σωματεία και όλους αυτούς τους μικροπολιτικούς που καταφεύγουν σε αυτή για να κρύψουν τις δικές τους πολιτικές αδυναμίες… Ένα παράδειγμα; Ο κύριος νομάρχης κατηγορεί το «κράτος των Αθηνών» παραβλέποντας όμως – σκοπίμως - το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός είναι από την Μακεδονία και εκλέγεται στην Θεσσαλονίκη, όπως άλλωστε και ένας μεγάλος αριθμός πολιτικών που διετέλεσαν ή διατελούν μέλη της κυβερνήσεως… Παραβλέπει, επίσης, ότι οι δύο από τους τρεις κατηγορουμένους και η εταιρεία ΜΕΒΓΑΛ είναι επίσης από την Μακεδονία… Παραβλέπει, επίσης, ότι και μια σειρά από άλλα πρόσφατα κρούσματα διαφθοράς, όπως η υπόθεση του καναλάρχη Χρηστίδη, πάλι στην συμπρωτεύουσα εξελίχτηκαν…

Οι Θεσσαλονικείς θα σου πουν ότι όλα τα λεφτά πάνε στην Αθήνα… Παρότι είμαι από τους πιο φανατικούς υποστηριχτές της αποκέντρωσης, γεγονός που αποδεικνύω δουλεύοντας πολύ συχνά στην επαρχία, δεν μπορώ να μην κατανοήσω το γεγονός ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των πόρων θα πρέπει να οδηγηθούν σχεδόν αναγκαστικά εκεί που μένουν σχεδόν οι μισοί έλληνες πολίτες: στην Αθήνα…

Ιστορίες Καθημερινής Τρέλας…

Τα καλοκαίρια, πριν γίνουν τα έργα διαπλάτυνσης στο δρόμο για Χαλκιδική, η κυκλοφοριακή συμφόρηση τα βράδια της Κυριακής στον δρόμο προς Θεσσαλονίκη ήταν δραματική… Στο ραδιόφωνα άκουγες κατά βάση οδηγίες και προβλήματα… Που έχει κίνηση, που έχει γίνει ατύχημα κλπ… Πολύ συχνά τις πληροφορίες τις έδιναν οι ίδιοι οι οδηγοί με τα τηλεφωνήματα τους… Σε ένα από αυτά τα τηλεφωνήματα ένας Θεσσαλονικιός κατηγορεί έναν οδηγό με Αθηναϊκές πινακίδες για επικίνδυνη προσπέραση… Με αφορμή αυτόν αρχίζει να κατηγορεί συλλήβδην τους οδηγούς με Αθηναϊκές πινακίδες για «αποικιοκρατική συμπεριφορά» και αρχίζει να λέει διάφορα «γαλλικά»… Κάποια στιγμή ο ραδιοφωνικός παραγωγός τον κόβει και του υποδεικνύει: «Μην κατηγορείς έτσι όλους τους οδηγούς με αθηναϊκές πινακίδες…» («Επιτέλους ένας υγιής άνθρωπος!!!» σκέφτομαι εγώ) «…δεν είναι όλοι Αθηναίοι» συμπληρώνει!!

Το «γλωσσικό» ζήτημα…

Όταν δούλευα στην Θεσσαλονίκη, δεχόμουνα πολύ συχνά τα ειρωνικά σχόλια των ντόπιων τα οποία έμαθα σιγά-σιγά να αντιμετωπίζω με χιούμορ και διπλωματία…

Πρόβλημα 1ο: «Περπατούσα» ή «περπάταγα»;

Εμείς οι «νότιοι» πολύ συχνά χρησιμοποιούμε – αδόκιμα – την κατάληξη –αγα αντί του σωστού –ούσα… Λέμε, λοιπόν «περπάταγα» αντί του σωστού «περπατούσα», «κούναγα» αντί του «κουνούσα» κλπ. Η χρήση της κατάληξης αυτής τύχαινε πολύ συχνά της ειρωνείας των Θεσσαλονικιών φίλων μου… Μία μέρα τους είπα το εξής: «Ξέρετε, η Αθήνα είναι μια τεράστια πόλη… Το να ζεις σε αυτή είναι κούραση, είναι «άγος»… Αυτό, λοιπόν, πέρασε σιγά – σιγά και στην γλώσσα μας…»

Πρόβλημα 2ο: «Σουβλάκι» ή «Καλαμάκι»;

Οι ατάκες για το ζήτημα αυτό είναι από τις πλέον κλασικές…

«Τον Αθανάσιο Διάκο τελικά τον σουβλίσανε ή τον καλαμακώσανε;»

Η απάντηση μου: «Η χρήση της λέξης «καλαμάκι» γίνεται κατά αναλογία με την χρήση της λέξης «ξυλάκι» όταν ζητάμε ένα «παγωτό-ξυλάκι». Και στις δύο περιπτώσεις προσδιορίζουμε κάτι που τρώμε με βάση τον τρόπο που το κρατάμε…»

Πρόβλημα 3ο: «Τυρί» ή «φέτα»;

Η Ελλάδα έκανε μια τεράστια προσπάθεια ώστε η λέξη «φέτα» να είναι ονομασία προέλευσης… Σε όλη την Ευρώπη, δηλαδή, όποιος λέει «φέτα» υποδηλώνει ένα συγκεκριμένο είδος τυριού, που φτιάχνεται με συγκεκριμένο τρόπο και μόνο στην Ελλάδα… Αλλά όχι… Το γαλατικό χωριό αντιστέκεται!! Όχι μόνο αυτό, αλλά αν τους πεις «θέλω φέτα» σου κάνουν και πλάκα… «Φέτα καρπούζι ή ψωμάκι;»…

Πρόβλημα 4ο: «Σαν φιστίκι» ή είναι όντως φιστίκι το Αιγίνης;

Εγώ απλά θα σημειώσω ότι παγκοσμίως «φιστίκι» είναι αυτό με το τσόφλι και αποκαλείται παντού με τον ίδιο τρόπο: φιστίκι, pistachio, pistache, pistazie, pistacchio…

Στον αντίποδα, θα μπορούσα να γράψω πάρα πολλά για τα γλωσσικά ιδιώματα των Θεσσαλονικιών… Για τα «με» και τα «μου» τα «ν» και τα «λ», το «σάντουιτς», το «αφού» στο τέλος της πρότασης, αλλά δεν είναι ο στόχος μου να δείξω ποιος είναι καλύτερος ή ποιος κάνει τα λιγότερα λάθη, αλλά απλά να στηλιτεύσω μια λανθασμένη νοοτροπία…

Μύθοι και πραγματικότητες…

Πραγματικότητα 1η: Όταν οι Αθηναίοι έτρεχαν στις διαδηλώσεις ενάντια στην χρήση του ονόματος Μακεδονία από το κράτος των Σκοπίων, οι Μακεδόνες ενίσχυαν την οικονομία του γειτονικού κράτους με καθημερινές βόλτες στα καζίνα του…

Πραγματικότητα 2η: Οι Θεσσαλονικείς είναι πολύ συχνά αδικαιολόγητα εχθρικοί με τους Αθηναίους… Εγώ το αντιμετώπισα τόσο όταν δούλευα εκεί, όσο και κατά την διάρκεια του στρατιωτικού μου στην Αλεξανδρούπολη… Αν πάντως σε αποδεχτούν είναι καλόκαρδοι άνθρωποι και σε κάνουν να περάσεις καλά…

Πραγματικότητα 3η: Το φαγητό στην συμπρωτεύουσα είναι απίστευτο… Αυτό οφείλεται και στις κωνσταντινουπολίτικες καταβολές μεγάλης μερίδας του πληθυσμού… Όταν δούλευα πάνω έφτασα στα πιο πολλά κιλά που έχω φτάσει ποτέ στην ζωή μου…

Πραγματικότητα 4η: Οι γυναίκες στην Θεσσαλονίκη είναι πολύ όμορφες…. Υπάρχει ένα καλό ποσοστό στην κατηγορία «ψηλή – ξανθιά» που δεν το βρίσκεις τόσο εύκολα σε άλλα μέρη της Ελλάδας… Πάντως όποιος ανεβαίνει πάνω εντυπωσιάζεται από το γεγονός ότι οι γυναίκες ντύνονται και φτιάχνονται σαν μοντέλα ακόμα και για να πάνε να ψωνίσουνε στο super market… Επίσης δεν χρειάζεται να ψάξεις και πολύ… Όλες θα κάνουν μια βόλτα από την πλατεία Αριστοτέλους κάποια στιγμή…

Πραγματικότητα 5η: Σλαβική μειονότητα υπάρχει… Δεν μπορώ να μιλήσω για το μέγεθος της… Μπορεί να είναι απλά ένας πολύ μικρός αριθμός… Πάντως υπάρχει… Έχω βρεθεί σε γλέντι σε χωριό ελάχιστα χιλιόμετρα έξω από την Θεσσαλονίκη… Εκεί που παίζουν τα παραδοσιακά ελληνικά, ακούω κάποια στιγμή μια πολύ όμορφη μελωδία από την οποία δεν μπορώ να προσδιορίσω ούτε το όργανο αλλά ούτε και τα λόγια… Όταν τους ρώτησα τι είναι αυτή η μουσική, η απάντηση που πήρα ήταν «Μακεδονίτικα»…

Και για να μην ξεχνάμε και τα πολύ καλά…

Τα κουρκουμπίνια του Χατζή καθώς και το καζάν-ντι-πι από γάλα βούβαλου.

Τα τσουρέκια του Τερκενλή… Τώρα μπορείς να τα βρεις και στο αεροδρόμιο της Αθήνας, αλλά στην Θεσσαλονίκη, ειδικά το Πάσχα, μοσχοβολάει ολόκληρη η Αριστοτέλους… Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να ακολουθήσεις την μυρωδιά…

Τα μπριζολάκια στο κούτσουρο σε μια ταβέρνα που δυστυχώς δεν θυμάμαι πως λέγεται…

Ποτάκι στο “Panic the bar” με θέα στον Λευκό Πύργο…

Νυχτερινή διασκέδαση στο «Ρόδον»…

Υ.Γ.1: Την ώρα που γράφονται οι γραμμές αυτές, Τρίτη βράδυ, ο νομάρχης τα «δίνει όλα» στα κανάλια… Τι ακούω, Θεέ μου!!!

Υ.Γ.2: Θάνατος στους καταπιεστές Αιτωλούς!! Ζήτω η ελεύθερη Ακαρνανία!!!

Υ.Γ.3: Είναι προφανές ότι η Αθήνα δεν είναι η Ελλάδα… Άλλωστε Ελλάδα είναι μέχρι το αυλάκι!!