Wednesday, March 14, 2007

Τι είναι τελικά ο "Γουλάς";

Πριν από μερικές μέρες είχα γράψει ένα κείμενο για την θέα από τον Γουλά, ο οποίος είναι ένας τετραγωνικός χαρακτηριστικός πύργος στο καστέλι του Εμπορειού που προστάτευε τους κατοίκους από τους πειρατές την περίοδο της Τουρκοκρατίας... Θέλοντας, όμως, να γράψω και λίγα πράγματα για την ιστορία του, ρώτησα κάποιους ντόπιους να μου πουν από που προέρχεται το όνομα αυτό... Κανένας δεν ήξερε να μου πει... Το μόνο που ανακάλυψα ήταν ότι δεν υπάρχει ένας "Γουλάς" στην Σαντορίνη, αλλά έτσι λένε όλους τους πύργους στα καστέλια... Αυτό με μπέρδεψε περισσότερο, γιατί στην αρχή πίστευα ότι "Γουλάς" είναι κάποιο τοπωνύμιο ή κάποιο ιστορικό πρόσωπο...







Την απάντηση στους προβληματισμούς μου έδωσε μια ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Πατρών που αναφερόταν στο Κάστρο του Γουλά στην Νεστάνη της Αρκαδίας. Εκεί αναφέρεται το εξής: "Πάνω στο χαρακτηριστικού σχήματος ύψωμα Γουλά ή Κουλά (=οχυρό), όπως αναγραφόταν σε παλαιότερα έγγραφα,..."... Αυτή, είναι λοιπόν η εξήγηση... Η λέξη "γουλάς" προέρχεται από την Τουρκική λέξη "kule" που σημαίνει "πύργος". Από την ίδια λέξη προέρχονται τα ονόματα πολλών πύργων που υπάρχουν στην Ελλάδα, όπως για παράδειγμα το Γεντί Κουλέ (Εφτά Πύργοι) στην Θεσσαλονίκη...

Υ.Γ.: Για Τουρκικο - Αγγλικό λεξικό δείτε εδώ.

10 comments:

Infrared said...

kala kai kayxiemai synexeia gia tin salonikiotiki-toumpiotiki katagogi mou alla (pros megali ntropi mou) pote den mpika kan stin diadikasia na matho ti tha pei genti koule.

thanks gia tin pliroforia!

An-Lu said...

Γηράσκουμε αεί διδασκόμενοι!

Κέλλυ Μπουσουλοπουλου said...

Kαλησπερα Κλεαρχε!Μαγεια ειναι το μερος!Ειναι η πρωτη φορα που δεν ζηλευω τοσο...ερχομαι Ελλαδα και μπορει η Αθηνα να μην ειναι και τοσο ομορφη οσο Η Σαντορινη αλλα το Ναυπλιο κατι λεει ε?;)

Τα ξαναλεμε σε ενα μηνα!!!!!!!!!

Σοφία said...

Μπράβο ρε Κλέαρχε που το έψαξες! Έτσι μάθαμε κι εμείς κάτι τι παραπάνω :-)

ο δείμος του πολίτη said...

Αυτό ξέρεις ισχύει παντού. Κουλέ ή Καλέ ήταν αρχικά το κάστρο, το φρούριο, αλλά επειδή όλα ήταν και φυλακές κατέληξε να σημαίνει φυλακή (Γεντί Κουλέ, Κουλέ τζαμί, Καλέ ήταν οι φυλακές του Παλλαμιδίου στο Ναύπλιο). Το ίδιο ισχύει για την ιταλική λέξη μπούρτζι (βλ. Ναύπλιο, Πόρο και κάπου στις Κυκλάδες ένα μικρό νησάκι-φρούριο μπροστά σε λιμάνι).

Ενδιαφέρον έχουν και ανάλογες ελληνικές λέξεις: π.χ. Όλυμπος είναι μάλλον στα προελληνικά η κατοικία θεών (στην Κύπρο είχαμε, στην Αλικαρνασσό πιο ανατολικά, στην Πιερία φυσικά). Ομοίως και η Λάρισα σήμαινε στα προελληνικά λόφος-οχυρή τοποθεσία μέσα σε πεδιάδα και τη συναντάμε στη Θεσσαλία βεβαίως (η πόλη κάποτε είχε ένα λόφο που διέθετε την πανάρχαια ακρόπολη) και το κάστρο του Άργους ονομάζεται Λάρισα καθώς είναι μέσα στον αργολικό κάμπο. Ομοίως και στην τουρκοκρατούμενη Κύπρο ένας λοφίσκος ονομαζόταν έτσι στην αρχαιότητα.

Klearchos said...

infrared, παρακαλώ!! Έχω ζήσει κάποια χρόνια Θεσσαλονίκη και έχω μάθει αρκετά...

An-Lu, καλημέρα!!

Ανατολή, το Ναύπλιο είναι πανέμορφη πόλη... Καλά να περάσεις!!

Σοφία, καλημέρα!!

Δήμο, κουλέ και καλέ είναι δύο διαφορετικές λέξεις. Η πρώτη σημαίνει πύργος, ενώ η δεύτερη κάστρο... Η αλήθεια είναι ότι πολλά από αυτά τα κάστρα κατέληξαν να γίνουν φυλακές... Για τον Όλυμπο και την Λάρισα δεν τα ήξερα αυτά που γράφεις... Καλημέρα!!

paraxeno said...

είσαι αξιοθαύμαστο ψαχτήρι Κλέαρχε, να σαι καλά, παίρνω μαθήματα ;)

Καλημέρα να χεις

Klearchos said...

Καλό απόγευμα, Χριστίνα!

Anonymous said...

Γουλάς είναι τουρκικής προέλευσης όνομα, και σημαίνει πύργος. Η Σαντορίνη παλιά, πριν την συγκρότηση του Ελληνικού Κράτους, χωριζόταν σε πέντε καστέλια. Το κάστρο του Σκάρου(σημ. Φηρά), το καστέλι του Αγίου Νικολάου (Οία), το καστέλι του Πύργου, του Ακρωτηριού & του Νημποριού (Εμπορείο). Οι πύργοι αυτοί είχαν χρησιμοποιηθεί ως κατοικίες αλλά και ως χώροι αποθήκευσης τροφίμων σε εποχές επιθέσεων από πειρατές.
Stella K.

Klearchos said...

Stella K. προέρχεται από την τουρκική λέξη "kule"... Σε ευχαριστώ για το σχόλιο!