Демир баба теке (Ντεμίρ Μπαμπά τεκέ)

Ο Демир баба теке, ο τάφος, δηλαδή, του Ντεμίρ Μπαμπά, είναι ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα στον αρχαιολογικό χώρο του Сборяново (Σμποριάνοβο), ο οποίος βρίσκεται στην βορειοανατολική Βουλγαρία, 10 χιλιόμετρα από την πόλη Исперих (Ισπερίχ), κοντά χωριό Свещари (Σβεστάρι). Ο τάφος βρίσκεται στο φαράγγι του ποταμού Крапинец (Κραπινέτς), 3 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από τον βασιλικό Θρακικό τάφο του Σβεστάρι.


[19ος αιώνας | πηγή: Wikipedia ]

Το όνομα Сборяново (Σμποριάνοβο) της περιοχής, προέρχεται από την λέξη "сбор" (σμπορ) που σημαίνει "μάζωξη", "πανηγύρι" και έχει την σημασία του, καθώς από τα πολύ παλιά χρόνια ήταν ιερός χώρος και χώρος συγκέντρωσης τόσο για τους Μουσουλμάνους όσο και για τους Χριστιανούς...



Ο Демир баба (Ντεμίρ Μπαμπά), ο "Αυστηρός Πατέρας", είναι ο πιο σεβαστός άγιος των πιστών της Μουσουλμανικής σέκτας των Βούλγαρων Qizilbāš (Κιζίλμπασι - Κιζιλμπάσηδες ή Κοκκινοκέφαλοι ή Ερυθροκέφαλοι), σέκτα ανάλογη με τους Αλεβίτες (ή Αλαουίτες) της Τουρκίας. Το όνομα Alevi (Αλεβί) θεωρείται ότι προέρχεται από τον χαλίφη علي بن أﺑﻲ طالب (Αλί Ιμπν Αμπού Ταλίμπ), ξάδελφο, γαμπρό και θετό υιό του προφήτη Μωάμεθ. Το όνομα Qizilbāš (Κιζίλμπασι - Κοκκινοκέφαλοι) παραπέμπει στο κόκκινο τουρμπάνι που φορούσε ο χαλίφης. Ο χαλίφης Αλί βρίσκεται στην βάση του χωρισμού των Μουσουλμάνων σε Σιίτες και Σουνίτες και την διαμάχη μεταξύ τους... Οι Σιίτες θεωρούν τον χαλίφη Αλί τον πρώτο Ιμάμη και θεωρούν αυτόν και τους απογόνους του νόμιμους διαδόχους του προφήτη Μωάμεθ.






Πάντως, όσες προσπάθειες έχουν γίνει για τον ακριβή προσδιορισμό της καταγωγής του Αλεβιτισμού (Αλαουισμού) έχουν καταλήξει σε αμφιλεγόμενα αποτελέσματα... Πολλοί μελετητές βλέπουν στην φιλοσοφία αυτή ένα προ-ισλαμικό υπόστρωμα. Σίγουρα, πάντως, έχει δεχτεί πολλές επιρροές από άλλες θρησκείες και πολιτισμούς, όπως από τον Χριστιανισμό και τον προ-μουσουλμανικό Ιρανικό πολιτισμό. Πολλοί αλεβίτες θεωρούν τους εαυτούς τους μη μουσουλμάνους...



Αναφορικά με τους Κιζιλμπάσηδες, διάφορες θεωρίες τους θέλουν να προέρχονται από τους Ερυθίνους, αρχαία φυλή της Μικράς Ασίας, που έγιναν αιρετικοί μετά τον εκχριστιανισμό τους με την επωνυμία Παυλικιανοί και πολλοί απ' αυτούς μεταφέρθηκαν κατά καιρούς από τους Βυζαντινούς στο χώρο της Θράκης, όπου αργότερα εξισλαμίστηκαν βιαίως. Είναι πιθανόν να επέλεξαν την ανεκτική σιϊτική μουσουλμανική αίρεση των Αλεβιδών μπεκτασήδων, έτσι ώστε να μπορέσουν να διατηρήσουν τα ήθη και τα έθιμα τους. Οι Μπεκτασήδες ήταν ένα μοναχικό, μυστηριακό μουσουλμανικό τάγμα το οποίο ιδρύθηκε στην κεντρική Μικρά Ασία τον 13ο αιώνα και το οποίο είχε περιλάβει στις τάξεις του και πολλούς αιρετικούς χριστιανούς Νεστοριανούς και Παυλικιανούς. Άλλωστε και η λατρεία των Μπεκτασήδων είχε πάρει πολλά χριστιανικά στοιχεία όπως την χρήση του κρασιού στις μυστηριακές τελετές, την καθιέρωση της λατρείας των δώδεκα ιμάμηδων (κατά τους 12 Αποστόλους), και την καθιέρωση της τριάδας Αλλάχ - Μωάμεθ - Αλί [πηγή: Στο Εσωτερικό της Ροδόπης]. Αναφορές που υπήρχαν παλαιότερα για πράξεις μοιχείας που ακολουθούν τελετές των Κιζιλμπάσιδων, παραπέμπουν στους Αγάθυρσους, αρχαία φυλή η οποία αναφέρεται στον Ηρόδοτο, και στα Ελευσίνια, Ορφικά και Καβείρια Μυστήρια...



Το δόγμα των Αλεβιτών είναι πολύ προοδευτικό. Υποστηρίζουν τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, τις ίσες ευκαιρίες για τις γυναίκες και είναι ειρηνιστές. Δεν πιστεύουν στην Κόλαση ούτε στον Παράδεισο. Δεν κοιτάνε στη Μέκκα όταν προσεύχονται. Ο Θεός είναι στους ανθρώπους, όχι στα βουνά ούτε στις πέτρες, συνηθίζουν να λένε [πηγή: Ελευθεροτυπία 10.07.2008]. Τέτοια ήταν και η διδαχή του Ντεμίρ Μπαμπα: "Αν ψάχνεις για τον Θεό, τράβα βρες Τον στον άνθρωπο!".



Ο Ντεμίρ Μπαμπά πιστεύεται ότι ήταν μία υπαρκτή προσωπικότητα, ο οποίος έζησε τον 16ο αιώνα. Η λαϊκή παράδοση τον περιγράφει ως σοφό άνθρωπο και θεραπευτή. Η ιστορία λέει ότι κάποτε στην περιοχή είχε πέσει ξηρασία. Όταν ο Ντεμίρ Μπαμπά άκουσε τις προσευχές και την δυστυχία των ανθρώπων, έβαλε το χέρι του πάνω σε έναν βράχο και αμέσως εμφανίστηκε μία πηγή. Προς τιμήν αυτού του θαύματος, η πηγή ονομάζεται "Беш пармак" (Μπες παρμάκ - τα πέντε δάκτυλα).



Μετά τον θάνατο του Ντεμίρ Μπαμπά, οι μαθητές του έκτισαν τον τάφο του (τεκέ) στον χώρο κάτω από την σπηλιά που κατοικούσε. Το 1952 βρέθηκε από ερευνητές χειρόγραφο που αναφέρεται στην ιστορία του Ντεμίρ Μπαμπά και χρονολογείται στα 1716-1717. Με βάση το χειρόγραφο αυτό, είχε γεννηθεί την περίοδο του Σουλτάνου Σουλεϊμάν Α' (1520-1566), χρονολογία που συμπίπτει με την χρονολογία της κατασκευής του τεκέ, η οποία προσδιορίζεται από τους επιστήμονες στην περίοδο 1612-1617. Ο τεκές κτίστηκε πάνω σε Θρακικό ιερό του 4ου με 1ου αιώνα π.Χ.. Τεράστιοι μονόλιθοι του θυσιαστηρίου του ιερού, οι οποίοι θεωρούνται ότι έχουν μαγικές δυνάμεις και δίνουν δύναμη, φαίνονται ακόμα και σήμερα στους τοίχους του. Πριν από την εμφάνιση των Οθωμανών Τούρκων στην περιοχή, κατά την διάρκεια της Πρώτης και της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας στον χώρο υπήρχε Χριστιανικός ναός.

Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και τις μετακινήσεις των πληθυσμών που προέκυψαν, ο χώρος μετατράπηκε για κάποιο διάστημα σε ναό του Προφήτη Ηλία.



Οι εσωτερικές διακοσμήσεις αποκαταστάθηκαν την περίοδο 1991-1994.



Στην αυλή του τεκέ έχει ανακατασκευαστεί το παλιό Τουρκικό πανδοχείο που υπήρχε εκεί και το οποίο καταστράφηκε το 1976.






Για να φτάσει ο επισκέπτης στον τεκέ πρέπει να κατέβει το "Пътеката на изпитанието" (Πατεκάτα να ιζπητανιέτο), το "Μονοπάτι της Δοκιμασίας". Στα δέντρα δεξιά και αριστερά του μονοπατιού θα εντυπωσιαστεί από τα εκατοντάδες κομμάτια υφάσματος που βρίσκονται κρεμασμένα σε αυτά... Το έθιμο αυτό, το οποίο υποτίθεται ότι χαρίζει τύχη και υγεία, έχει πιθανότατα τις ρίζες του στις αντίστοιχες τελετουργίες που συνδέονταν με την λατρεία της Μεγάλης Μητέρας Θεάς Κυβέλης.




[ENG] Demir baba teke has been announced as ancient Bulgarian ruin in 1927. Over the ancient Thracian sanctuary ruins of IV-I century b.C. a tomb-temple has been build in XVII century of the Allah saint Demir baba - a historical person and a spiritual leader. In a historical source he has been described as a man of wisdom and a medicine-man. A legend tells about an unrecorded dry. When Demir baba heard the prayers of the suffering people and put his hand in the rock, a water spring came out with magical characteristics. In the memory of that miracle, the spring source is still called "Besh parmak" (The five fingers). At that place, religious traditions with thousands of years history have been weared. Traditional magician rituals are being examined - to lay over the rock and lift a stone for health, leap to the Jadiyata (Witch eyes), parts of clothes binding for health, passing the "ordeal walk". As a touch to the past, follow the Wise man's advice: "If you are searching for God, go and find Him in the man!" [Information from the sign outside the Demir Baba Teke]

BG CH CR CZ EN FR DE IT JA PL RO RU