"Τα σκότωσε ο Μόρος"
Για να είμαι ειλικρινής, την πρώτη φορά που άκουσα για τον Μόρο, δεν ήξερα ούτε πως γράφεται... Αρχικά σκέφτηκα ότι είχε σχέση με το "μωρός" (ανόητος), αλλά γρήγορα απέκλεισα αυτή την πιθανότητα... Μετά σκέφτηκα ότι προέρχεται από την λέξη "μορτός" (θνητός), αλλά πάλι δεν έβγαζε νόημα... Μέχρι πρόσφατα δεν είχα βγάλει άκρη...
Ήταν Αύγουστος, λίγο μετά της Παναγίας... Είχα γνωρίσει την κυρά Μαρία από τον Πύργο και, εκεί που περπατούσαμε, μου δείχνει τα ερείπια ενός σπιτιού και μου λέει "εδώ, όταν ήμασταν μικροί, μας έλεγαν ότι ζούσε ο Μόρος". Την ρώτησα τι εννοούσε και μου είπε ότι κάποτε, μετά την κατοχή, κάποια παιδιά παίζανε στα ερείπια αυτά. Πάνω στο παιχνίδι βρήκαν μία χειροβομβίδα... Άρχισαν να την περιεργάζονται και έσκασε σπέρνοντας τον όλεθρο...
"Νὺξ δ᾽ ἔτεκεν στυγερόν τε Μόρον καὶ Κῆρα μέλαιναν
καὶ Θάνατον, τέκε δ᾽ Ὕπνον, ἔτικτε δὲ φῦλον Ὀνείρων·
— οὔ τινι κοιμηθεῖσα θεὰ τέκε Νὺξ ἐρεβεννή, —
δεύτερον αὖ Μῶμον καὶ Ὀιζὺν ἀλγινόεσσαν
Ἑσπερίδας θ᾽, ᾗς μῆλα πέρην κλυτοῦ Ὠκεανοῖο
χρύσεα καλὰ μέλουσι φέροντά τε δένδρεα καρπόν."
Ησιόδου Θεογονία 210-216
"Κι η Νύχτα γέννησε τον στυγερό Μόρο, τη μαύρη Κήρα
και τον Θάνατο και γέννησε τον Ύπνο και τη γενιά των Ονείρων
(και τους γέννησε χωρίς να κοιμηθεί με κανέναν η μαύρη Νύχτα).
Μετά πάλι τον Μώμο και την οδυνηρή Οιζύ
και τις Εσπερίδες που φυλάνε πέρα απ’ τον δοξασμένο Ωκεανό
τα χρυσά μήλα και τα δέντρα που τα κάνουν."
και τον Θάνατο και γέννησε τον Ύπνο και τη γενιά των Ονείρων
(και τους γέννησε χωρίς να κοιμηθεί με κανέναν η μαύρη Νύχτα).
Μετά πάλι τον Μώμο και την οδυνηρή Οιζύ
και τις Εσπερίδες που φυλάνε πέρα απ’ τον δοξασμένο Ωκεανό
τα χρυσά μήλα και τα δέντρα που τα κάνουν."
Μόρος είναι, λοιπόν, το πεπρωμένο του θανάτου...
Η δεύτερη φορά που άκουσα για τον Μόρο ήταν μετά την επίσκεψη μου στην σπηλιά δίπλα στο εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής, το οποίο βρίσκεται κρεμασμένο στα βράχια πάνω από το Καμάρι... Άκουσα, λοιπόν, πως στη σπηλιά αυτή ζει ο Μόρος... Αυτός είναι ο λόγος, λέει, που δεν πάει κανένας στην εκκλησία μετά την δύση του ήλιου... Βέβαια, στην Σαντορίνη υπάρχουν πολλοί αντίστοιχοι θρύλοι...
Πάντως, άκουσα ότι στο εκκλησάκι κάποτε βρέθηκε νεκρή μία γυναίκα...
[ENG] The cave next to the chapel of the Life Giving Source, on the rocks of the mountain above Kamari of Santorini, is related with a local legend about Moros, the son of the Night... Moros is the personification of impending doom, who drives every being, mortal or otherwise, to its fated doom.
Posts
1 comment:
Ο "μόρος" είναι η κακή μοίρα, ο θάνατος. Παράγεται από την ΙΕ ρίζα *smer- και είναι ομόρριζος της μέσης λέξης "μοίρα" που βάσει της αρχικής της σημασίας σημαίνει "το κομμάτι/ μερίδιο που ανήκει στον καθένα", αδιάφορο δηλαδή αν αυτό το κομμάτι είναι καλό ή κακό. Το κομμάτι όμως του μόρου είναι αναμφίβολα κακό.
Και όντως ο "μόρος" (κακή μοίρα, θάνατος) είναι ομόρριζος του "βροτός/μορτός" (θνητός). Από την ίδια ΙΕ ρίζα *smer- παράγονται και οι λατινικές mors, rtis (θάνατος) και mortalis (θνητός). Βλέπε και τις λέξεις (γαλλ.) mourir (πεθαίνω), (γερμ.) mord (φόνος)και (αγγλ.) murder (φόνος, φονεύω).
Τώρα φαντάζομαι πως δύνασαι να ερμηνεύσεις τους θρύλους που σχετίζονται με τη σπηλιά του Μόρου και το εκκλησάκι που βρίσκεται δίπλα σε αυτήν.
Πάντως έμεινα έκπληκτη που στη Σαντορίνη επεβίωσε η λέξη!
Post a Comment