Το
Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας, γνωστό και ως "
Πατριαρχικό Μοναστήρι" βρίσκεται στην περιοχή του
Велико Търново (
Βέλικο Τάρνοβο), της
μεσαιωνικής πρωτεύουσας της
Βουλγαρίας... Βρίσκεται δίπλα στον ποταμό
Янтра (
Γιάντρα) και κάτω από το
Дервентския пролом (
Ντερβέντσκιγια προλόμ - Φαράγγι του Δερβίση), στο
Арбанашка планина (
Αρμπανάσκα πλανινά - βουνό του Αρμπανάσι).
Η αρχική κεντρική εκκλησία της Αγίας Τριάδος θεμελιώθηκε στις
27 Ιανουαρίου του 1070, όπως μαρτυρεί επιγραφή που βρέθηκε κάτω από την αγία τράπεζα του παλαιού ναού, όταν, το
1846, ξεκίνησαν οι εργασίες για την ανοικοδόμηση του σημερινού ναού. Σύμφωνα με την επιγραφή αυτή, κτήτωρ ήταν ο επίτροπος
Георги (
Γκεόργκι - Γεώργιο) με τον γιο του
Калинъ (
Καλίν). Η εκκλησία άνηκε σε φρούριο που υπήρχε τότε, το οποίο προστάτευε την διαδρομή από το
Самоводене (
Σαμοβόντενε) στο Βέλικο Τάρνοβο.
Σε σχέση με την ίδρυση του μοναστηρίου, η οποία ανάγεται στον
14ο αιώνα, υπάρχουν δύο θεωρίες. Η μία θέλει να ιδρύθηκε από τον Βούλγαρο Τσάρο
Иван Александър (
Ιβάν Αλεξάντερ), ο οποίος βασίλεψε από το
1331 έως το
1371. Η άλλη θέλει να ιδρύθηκε από τον μοναχό
Теодосий Търновски (
Τεοντόσιι Ταρνόβσκι - Θεοδόσιο του Ταρνόβου) ή τον μαθητή του
Евтимий (
Ευθύμιος), οι οποίοι άνηκαν στο κίνημα του ησυχασμού.
Η επικρατέστερη θεωρία για την ίδρυση του μοναστηριού σχετίζεται με τον Ευθύμιο, ο οποίος ήταν μία από τις πιο σημαντικές θρησκευτικές προσωπικότητες της
Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας και διετέλεσε και τελευταίος πατριάρχης της, από το
1375 έως το
1393. Αυτός είναι ο λόγος που το μοναστήρι αποκαλείται και "
Πατριαρχικό".
Ο Ευθύμιος, ο οποίος γεννήθηκε γύρω στο
1325, εκπαιδεύτηκε στις μοναστηριακές σχολές που υπήρχαν στο Βέλικο Τάρνοβο και έγινε μοναχός. Το
1350 βρέθηκε στο
Килифаревския манастир (Μοναστήρι του Κιλιφάρεβο). Εκεί, έγινε μαθητής του Θεοδοσίου του Ταρνόβου και το
1363 έγινε ο βοηθός του. Την ίδια χρονιά ταξίδεψαν μαζί για την
Κωνσταντινούπολη, όπου, λίγο καιρό μετά, ο Θεοδόσιος απεβίωσε. Ο Ευθύμιος εντάχθηκε στην
Μονή Στουδίου της Κωνσταντινούπολης και λίγο καιρό μετά βρέθηκε στην
Μονή της Αγίας Λαύρας στον
Άθω. Σύμφωνα με την παράδοση, κάποια στιγμή επέστρεψε στην περιοχή του Βέλικο Τάρνοβο και έγινε ερημίτης, ζώντας σε μία σπηλιά, στους βράχους πάνω από το σημερινό μοναστήρι της Αγίας Τριάδας. Σύντομα, πολλοί μοναχοί εγκταστάθηκαν στην γύρω περιοχή, με αποτέλεσμα, τελικά, το
1371, την ίδρυση του μοναστηριού. Στο μοναστήρι αυτό ιδρύθηκε και η πρώτη
Λογοτεχνική Σχολή του Ταρνόβου, όπου έγινε η μετάφραση πολλών θρησκευτικών βιβλίων στην
Σλαβική. Σύμφωνα με την παράδοση, μέσα σε μια σπηλιά στους βράχους πάνω από το μοναστήρι οι μοναχοί έκρυψαν τα βιβλία της σχολής για να μην πέσουν στα χέρια των Οθωμανών μετά την κατάκτηση της Βουλγαρικής πρωτεύουσας. Η είσοδος της σπηλιάς έχει κλειστεί με βράχους και μόνο ένα μυστικό σημάδι πάνω σε έναν από τους βράχους μπορεί να προδόσει την ύπαρξη της.
Ο βωμός της εκκλησίας είναι παλιός παγανικός βωμός, ο οποίος μεταφέρθηκε εκεί από την αρχαία
Ρωμαϊκή πολή,
Nicopolis ad Istrum (
Νικόπολη του Ίστρου). Πάνω του υπάρχει επιγραφή που αναφέρει ότι είναι αφιερωμένος στον
Ολύμπιο Ζευ, στην
Ήρα, και στην
Αθηνά, για την νίκη και την μακροζωΐα του Ρωμαίου Αυτοκράτορα
Publius Aelius Traianus Hadrianus (Πούπλιος Αίλιος Τραϊανός Αδριανός).
Στην βάση του περιστυλίου του ναού υπάρχει επιγραφή στα λατινικά, η οποία, όπως αναγράφεται πάνω σε αυτή, είχε τοποθετηθεί από τον αυτοκράτορα Ανδριανό στα σύνορα
Θράκης και
Μοϊσίας.
Το
1803 το μοναστήρι λεηλατήθηκε, ενώ το
1812 χτυπήθηκε από την πανούκλα και εγκαταλήφθηκε. Αναβίωσε με δωρεές γύρω στα σαράντα χρόνια αργότερα. Η σημερινή κεντρική εκκλησία κτίστηκε μεταξύ
1846 και
1847 από τον Βούλγαρο αρχιμάστορα
Кольо Фичето (
Κόλιο Φιτσέτο), και αγιογραφήθηκε από τον
Захари Христович (
Ζάχαρι Χρίστοβιτς) από το
Самоков (
Σαμόκοβ). Βρίσκεται περίπου ένα χιλιόμετρο πιο νότια από το αρχικό μοναστήρι. Το
1913 καταστράφηκε από τον μεγάλο σεισμό της
14ης Ιουνίου (με το νέο ημερολόγιο) στην
Горна Оряховица (Γκόρνα Οριαχόβιτσα). Η κεντρική εκκλησίας αποκαταστάθηκε το 1927, αλλά με διαφορετική μορφή από αυτή του Φιτσέτο, καθώς έχει τρούλους, κάτι που απαγορευόταν στους Χριστιανικούς ναούς επί Τουρκοκρατίας... Κάτω από την εκκλησία υπάρχει μικρός ναΐσκος της Γεννήσεως, ο οποίος πιθανότατα προϋπήρχε της εκκλησίας. Τα υπόλοιπα κτίσματα του μοναστηριού κατασκευάστηκαν την περίοδο 1946-1948.
Το 1948, το μοναστήρι μετατράπηκε σε γυναικεία μονή...
[ENG] The Holy Trinity Monastery, also known as the "Patriarchal Monastery" is located in the vicinity of Veliko Tarnovo, the medieval capital of Bulgaria, beside the river Yantra, and below the Derventski gorge of the Armpanaska mountain. The Holy Trinity church was founded on January 27, 1070, as evidenced by an inscription that was found beneath the altar of the old church in 1846, when the construction works of the present day church started. According to the inscription, the church was founded by warden Georgi and his son Kalin. The church belonged to a fortress existed at that time, which protected the route from Samovodene to Veliko Tarnovo. Regarding the establishment of the monastery, which dates back to the 14th century, there are two theories. According to the one of them, the monastery was founded by the Bulgarian tsar Ivan Alexander, who reigned from 1331 to 1371. According to the other theory it was founded by the monk Theodosius of Tarnovo or his disciple Evtimiy of Tarnovo, who both belonged to the movement of hesychasm. The prevailing theory is that the foundation of the monastery is associated with Evtimiy, who was one of the most important religious figures of the Second Bulgarian Empire, and was its last patriarch from 1375 to 1393. That is why the monastery was called "Patriarchal". Evtimiy, who was born around 1325, was educated in the monastic schools that existed around Veliko Tarnovo and became a monk. In 1350 he went to the Kilifarevo Monastery, where he became a student of Theodosius of Tarnovo and in 1363 his assistant. That same year they traveled together to Constantinople (present day Istanbul), where, shortly afterwards, Theodosius died. Evtimiy joined the Studion Monastery in Constantinople, and shortly after he went to the Monastery of Aghia Lavra on Mount Athos. According to the tradition, he returned to the region of Veliko Tarnovo and became a hermit, living in a cave in the rocks above the present monastery of Hagia Triada. Soon, many monks settled at the surrounding area and eventually, in 1371, the a monastery was founded. There, the Tarnovo Literary School was grounded, where a large number of religious books were translated in Slavic. Tradition says that in a cave in the rocks above the Patriarchal Monastery the monks hid all books and monastic values after the fall of the Bulgarian capital by the Ottoman Turks. The entrance of the cave was sealed with crushed rock and mortar and can only be found through a secret sign carved onto the rock... The throne of the church is a pagan altar that was brought there from the ancient Roman city, Nicopolis ad Istrum. There is an inscription on it that says that it is dedicated to Olympian Zeus, Hera and Athena, for the victory and the longevity of the Roman emperor Publius Aelius Traianus Hadrianus. The current main church is located around one kilometre souther than the original church and was built from 1846 to 1847 by the Bulgarian master builder Kolio Fitcheto and it was decorated by Zachary Hristovich from Samokov. In 14.06.1913 (according to the old calendar) it was destroyed by the earthquake of Gorna Oriachovitsa. The reconstruction of the church took place in 1927 and it is different from the one of Kolyo Fitcheto since it has domes, which were banned for Christian churches during the Ottoman times... The residential buildings were constructed between 1946 and 1948. Below the church there is a small chapel of the Nativity, which probably predates the church. In 1948, the monastery became a convent...
[ENG] Патриаршеският манастир "Света Троица" отдалечен на 6 километра северно от Велико Търново.