Ο πρώτος Βούλγαρος княз (πρίγκιπας)
Александър I Батенберг (
Αλέξανδρος Α' Μπάτενμπεργκ) γεννήθηκε στις
5 Απριλίου 1857 στη
Βερόνα της
Ιταλίας. Ήταν γιος του Γερμανού πρίγκιπα
Alexander von Hessen-Darmstadt, αδελφού της
Мария Александровна (
Μαρία Αλεξάντροβνα), αυτοκράτειρας της Ρωσίας. Ήταν απόφοιτος στρατιωτικής σχολής της Γερμανίας. Συμμετείχε στο
Ρωσοτουρκικό Πόλεμο (
1877-
1878) ως εθελοντής προσαρτημένος στο
Ρωσικό Γενικό Αρχηγείο και στο στρατηγείο του
Ρουμάνου πρίγκηπα
Carol I. Για την ανδρεία του κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο πρίγκηπας Αλέξανδρος τιμήθηκε με
Ρωσικά,
Γερμανικά και
Ρουμανικά στρατιωτικά μετάλλια. Στις
29 Απριλίου 1879 (με το νέο ημερολόγιο), η πρώτη
Συνταγματική Συνέλευση της Βουλγαρίας τον εξέλεξε πρίγκιπα του
Πριγκιπάτου της Βουλγαρίας και ορκίστηκε στις
8 Ιουλίου (με το νέο ημερολόγιο) του ίδιου έτους μπροστά στους εκπροσώπους της Συνέλευσης στην Βουλγαρική πόλη
Велико Търново (
Βέλικο Τάρνοβο). Κατά την διάρκεια των δύο πρώτων χρόνων της εξουσίας του βρισκόταν κάτω από την πίεση των Ρώσων απεσταλμένων, οι οποίοι τον ήθελαν ως μαριονέτα της Ρωσίας, και στους Βούλγαρους πολιτικούς. Μετά τα δύο πρώτα χρόνια, με την συγκατάθεση του Ρώσου τσάρου, διέλυσε την Συνταγματική Συνέλευση και κατέλυσε το Σύνταγμα για επτά χρόνια, πέρνοντας την απόλυτη εξουσία της χώρας στα χέρια του. Παρόλα αυτά, η προσπάθεια να κυβερνήσει απέτυχε, ενώ η εξουσία πέρασε ουσιαστικά σε δύο Ρώσους στρατηγούς... Τελικά, με την βοήθεια των Βούλγαρων πολιτικών αποκατέστησε το Σύνταγμα στις
19 Σεπτεμβρίου 1883, κάτι που τον οδήγησε σε ρήξη με την Ρωσία...
Στις
18 Σεπτέμβρη του 1885 λαμβάνει χώρα στην
Ανατολική Ρωμυλία η εξέγερση της
Филипополис (Φιλιππούπολης) η οποία καταλήγει στην ένωση της Ανατολικής Ρωμυλία με την Βουλγαρία. Ως αποτέλεσμα της ένωσης, η Ρωσία ανακαλεί τους αξιωματικούς της, οι οποίοι στελεχώναν τον Βουλγαρικό στρατό και η
Σερβία επιτίθεται στην Βουλγαρία. Έχοντας να αντιμετωπίσει τον Σερβικό στρατό έχοντας στην διάθεση του μόνο υπαξιωματικούς, ο πρίγκηπας Αλέξανδρος αναδεικνύει τις στρατιωτικές του αρετές... Όχι μόνο κερδίζει τους Σέρβους στην Μάχη της
Сливница (
Σλιβνίτσα), η οποία θα μείνει γνωστή ως "
η μάχη των Λοχαγών εναντίων των Στρατηγών" αλλά καταδιώκει τον στρατό του Σέρβου μονάρχη
Милан Обреновић μέσα στο Σερβικό έδαφος και στις
27 Νοεμβρίου καταλαμβάνει την πόλη
Пирот (
Πιρότ). Τελικά η παρέμβαση της
Αυστρίας θα σώσει την Σερβία από βαριά ήττα. Η νίκη της Βουλγαρίας θα έχει ως τελικό αποτέλεσμα την αναγνώριση της ένωσης με την Ανατολική Ρωμυλία από τις
Μεγάλες Δυνάμεις. Μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα - σχεδιασμένο από την Ρωσία - που έλαβε χώρα στις
20 Αυγούστου 1886, ο πρίγκηπας Αλέξανδρος αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Έφυγε από τη Βουλγαρία στις
26 Αυγούστου 1886. Επανήλθε, προσωρινά, μετά από το αντιπραξικόπημα του Βούλγαρου πολιτικού
Стефан Стамболов (
Στέφαν Σταμπολόβ). Παρόλα αυτά η θέση του είχε δυσχεράνει και ούτε ο ίδιος επιθυμούσε να κυβερνήσει χωρίς την συγκατάθεση του Ρώσοτ τσάρου
Александр III Александрович (
Αλεξάντερ Γ' Αλεξάντροβιτς), συζύγου της αδελφής του, και παραιτήθηκε οριστικά στις
8 Σεπτεμβρίου 1886. Το
1889 εγκαταστάθηκε στο
Γκρατς της
Αυστρίας και υπηρέτησε στο τοπικό σύνταγμα πεζικού με το βαθμό του υποστρατήγου, ενώ, στις
6 Φεβρουαρίου 1889, του αποδώθηκε ο τίτλος του
Κόμη του Hartenau. Παντρεύτηκε την τραγουδίστρια της όπερας
Joanna Louisinger και απέκτησε δύο παιδιά τα οποία βαφτίστηκαν με τα Βουλγαρικά ονόματα
Крум-Асен (
Κρούμ-Άσεν) και
Вера-Цветана (
Βέρα-Τσβετάνα). Πέθανε στις
17 Νοεμβρίου 1893 στο Γκρατς.
Μετά την ανακοίνωση του θανάτου του, η
Βουλγαρική Εθνοσυνέλευση έλαβε απόφαση σώμα του πρίγκιπα να ταφεί στη Βουλγαρία. Το
1894 έλαβε χώρα διεθνής διαγωνισμός για τον σχεδιασμό ενός μαυσωλείου. Αν και η επιτροπή του διαγωνισμού δεν ενέκρινε καμία από τις υποψηφιότητες, ανέθεσε στον
Ελβετό αρχιτέκτονα
Hermann Mayer να διορθώσει την μελέτη του λόγω της επιθυμίας τους να ολοκληρωθεί το έργο σε σύντομο χρονικό διάστημα... Η κατασκευή ξεκίνησε το
1895 και ολοκληρώθηκε το
1897. Το κτίριο σχεδιάστηκε σε αρχαίο ελληνικό στυλ. Πρόκειται για ένα ενιαίο κτίριο με τρούλο και συμμετρικές θολωτές κόγχες στις τέσσερις πλευρές του. Σε δύο από αυτές τις θολωτές κόγχες τοποθετήθηκαν παράθυρα. Είναι
11 μ. ύψος. Ο περίφημος Βούλγαρος καλλιτέχνης
Хараламби К. Тачев (
Χαραλάμπι Τάτσεβ) έκανε την εσωτερική διακόσμηση. Η τελετή τοποθέτησης της σορού έλαβε χώρα στις
3 Ιανουαρίου 1898 και παρέστη ο πρίγκιπας
Фердинанд I (
Φερδινάνδος Α'), τα μέλη του Συμβουλίου των Υπουργών, η σύζυγος του θανόντος, ξένοι αντιπρόσωποι, διπλωμάτες και πολίτες. Το μαυσωλείο του πρίγκιπα Αλεξάνδρου έχει ανακηρυχθεί ως ιστορικό και αρχιτεκτονικό μνημείο εθνικής σημασίας για την Βουλγαρία.